We horen vooral slechte dingen over zout in het nieuws: we eten er te veel van en dat is niet gezond. Maar laten we niet vergeten dat het lichaam zout ook nodig heeft. Zout is nodig voor de geleiding van zenuwprikkels, zoals de seintjes die de hersenen geven aan de spieren om samen te trekken. Daarnaast zorgt zout ervoor dat het lichaam vocht kan opnemen en vasthouden. Dat vocht zit onder andere in de bloedvaten. Zout zorgt ervoor dat het bloedvolume (en daarmee de bloeddruk) op peil blijft.

Natrium vs. kalium

Als we het hebben over zout gaat het in dit geval over keukenzout, ook wel natriumchloride (kortweg: natrium) genoemd. Een ander soort zout dat ook een rol speelt bij de vochtvoorziening in het lichaam is kalium. Terwijl natrium de vochtbalans in het bloed regelt, doet kalium dat vooral in de cellen. Kalium verhoogt de bloeddruk dus niet. Sterker nog: kalium kan de bloeddruk zelfs verlagen. In dieetzout is natrium vaak voor een groot deel vervangen door kalium. Maar let op: voor hartpatiënten is dieetzout af te raden, omdat te veel kalium hartritmestoornissen kan veroorzaken.

Hoeveel zout heb je nodig?

Om goed te functioneren heeft ons lichaam maar heel weinig zout nodig: 1 tot 3 gram is al genoeg om alles soepel te laten lopen. Zelfs met een zoutbeperkt dieet loop je dus geen tekort op. Aanbevolen wordt om niet meer dan 6 gram zout per dag te gebruiken. Helaas krijgen we gemiddeld veel meer binnen: het gemiddelde dieet in Nederland bevat 10 tot 12 gram zout per dag. 80% van al dat zout zit in bewerkte voedingsmiddelen zoals vlees, kaas, sauzen, soepen en snacks. Alles wat zout of hartig smaakt, bevat zout. Maar wist je dat er ook veel zout zit in brood? En zelfs in softijs?

Het zout-effect

Je lichaam is in staat om zelf het zoutgehalte op peil te houden. Eet je een keer een zoute maaltijd, dan plas je het teveel aan zout vanzelf uit. Maar het wordt anders wanneer je elke dag opnieuw veel zout binnenkrijgt. De regulatie loopt dan niet meer perfect, waardoor het zoutgehalte in het bloed stijgt. Meer zout in het bloed betekent meer vocht in de bloedbaan. Daardoor neemt de bloeddruk toe. Het hart moet dan harder werken om het bloed rond te pompen en de vaatwanden kunnen beschadigd raken. Een hoge bloeddruk verhoogt zo het risico op hart- en vaatziekten.

Minder zout: zo lukt het makkelijk

Om de bloeddruk te verlagen kun je medicijnen gebruiken, maar de oudste behandeling voor een hoge bloeddruk is een zoutbeperkt dieet. En die behandeling is buitengewoon efficiënt! Door je eetpatroon aan te passen kun je het totale bloedvolume met wel 250 ml omlaag brengen en daarmee is de druk van de ketel.
Minder zout eten is niet heel moeilijk: op de etiketten van voedingsmiddelen zie je hoeveel natrium een product bevat. Ook al staat het daar vermeld in milligram (en lijkt het misschien heel weinig), bij elkaar opgeteld zit je zo aan een paar gram.
Probeer zoveel mogelijk verse en onbewerkte producten te eten. Verder is het slim om het zoutvaatje te laten staan. Bang dat je maaltijden daardoor smakeloos worden? Dat hoeft echt niet. Alle andere kruiden in het keukenkastje kun je wel gewoon gebruiken. Breng je aardappelpuree eens op smaak met bieslook of nootmuskaat, strooi dille op je vis of kruid je vlees met rozemarijn. Als je anders gaat koken, is het leven nog steeds leuk!