Wat is Cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige substantie die van nature in het lichaam voorkomt en noodzakelijk is voor de vorming van celmembranen, bepaalde hormonen, en vitamine D. Het wordt geproduceerd door de lever en kan ook via de voeding worden ingenomen. Er zijn twee hoofdtypen cholesterol:
- LDL (Low-Density Lipoprotein): Bekend als "slecht" cholesterol, kan een ophoping van LDL in de bloedvaten leiden tot verstoppingen en hartziekten.
- HDL (High-Density Lipoprotein): Bekend als "goed" cholesterol, helpt het overtollig cholesterol te verwijderen uit de bloedvaten en terug te brengen naar de lever, waar het wordt afgebroken.
HDL-cholesterol
Wanneer het cholesterol zich bevind in een Hoge Dichtheid Lipoproteïne, dan wordt het HDL-cholesterol genoemd. HDL ruimt het cholesterol uit het bloed op zodat het via de lever kan worden afgebroken. In de lever wordt de HDL-cholesterol onder andere omgezet in gal en dit verlaat via de darmen weer het lichaam. HDL-cholesterol word ook wel gezien als het goede cholesterol. Het zorgt namelijk voor een lagere kans op hart- en vaatziekten omdat het niet aan de vaatwand blijft kleven, maar wordt opgeruimd.
LDL-cholesterol
Wanneer het cholesterol zich bevind in een Lage Dichtheid Lipoproteïne, dan wordt het LDL-cholesterol genoemd. Net als HDL vervoert LDL ook cholesterol door het bloed, alleen blijft LDL-cholesterol plakken tegen de bloedwand waar het ophopingen kan veroorzaken. Het blijft vooral zitten aan bloedvatwanden die beschadigd zijn of in slagaders wat weer kan leiden tot slagaderverkalking (atherosclerose). De wanden van een bloedvat kunnen beschadigen door onder andere roken of ouderdom. De ophopingen die LDL-cholesterol kunnen veroorzaken wordt het ook wel gezien als het cholesterol dat bijdraagt aan het ontstaan van hart- en vaatziekten.
Triglyceriden
In het cholesterol kan ook de nog de stof triglyceriden worden gemeten. Dit is een belangrijk type vet. Dit vet komt vooral voor in ons eten en het lichaam gebruikt dit om energie uit te halen. Wanneer je veel vettige maaltijden nuttigt kunnen triglyceriden bijdragen aan het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Gezonde vetarme voeding kan helpen om de triglyceride waarden in je bloed te verlagen.
Hoe hoog mag je cholesterol zijn?
Door bloed te prikken kun je achter jouw cholesterolwaardes komen. Als we kijken naar de totale waarde van cholesterol in het bloed dan is lager dan 5,0 mmol/l (millimol per liter) gewenst. Wanneer de mmol/l hoger ligt dan 8,0 dan spreekt men van een verhoogd cholesterol.
Wel is het belangrijk om te weten dat we pas van een verhoogd cholesterol spreken wanneer de cholesterol waardes in het bloed constant verhoogd zijn. Dit komt omdat het gehalte in het bloed kan schommelen.
Waardes HDL & LDL
Naast de totale waarde van het cholesterol is het ook goed om te kijken naar de waardes van het HDL- en LDL-cholesterol. De grenswaarde van HDL-cholesterol ligt op de 0,9 mmol/l. Ligt deze hieronder, dan is deze te laag. Voor mannen ligt de ideale waarde boven de 1,0 mmol/l en bij vrouwen hoger dan 1,2 mmol/l.
De grenswaarde van LDL-cholesterol ligt op 3,0 mmol/l. Alles wat hier boven komt is te hoog. Voor mensen met een hoog risico op hart en vaatziekten ligt de ideale waarde onder de 2,6 mmol/l. Ben je jonger dan 70 jaar en heb je al last van hart- en vaatziekten, dan ligt de ideale waarde onder de 1,8 mmol/l.
Een te hoog cholesterol
Het gevaar van een te hoog cholesterolgehalte is vaak dat het niet merkbaar is. Alleen door bloedonderzoek kom je erachter of je een verhoogd cholesterol hebt. Het verhoogde cholesterolgehalte kan verschillende oorzaken hebben. Denk hierbij aan een te zwaar gewicht, ongezonde voeding (veel vet), erfelijke factoren, suikerziekte of een traag werkende schildklier.
Het Verlagen van Cholesterol
1. Voedingsaanpassingen
Verminder verzadigde vetten en transvetten: Deze vetten, gevonden in rood vlees, volle zuivelproducten, en sommige bewerkte voedingsmiddelen, kunnen uw LDL-cholesterol verhogen. Vervang ze door onverzadigde vetten uit vis, noten, en plantaardige oliën.
Eet meer vezels: Oplosbare vezels, aanwezig in fruit, groenten, en volle granen, kunnen helpen het cholesterolgehalte te verlagen.
Voeg cholesterol-verlagende voedingsmiddelen toe: bepaalde voedingsmiddelen, zoals haver, gerst, noten, en bepaalde soorten fruit en groenten, kunnen helpen uw cholesterol te verlagen.
2. Fysieke Activiteit
Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen uw HDL-cholesterol te verhogen en uw algehele cardiovasculaire gezondheid te verbeteren. Streef naar ten minste 150 minuten matige intensiteit of 75 minuten hoge intensiteit lichaamsbeweging per week.
3. Gewichtsbeheersing
Overgewicht of obesitas kan uw cholesterolniveaus negatief beïnvloeden. Afvallen, zelfs een kleine hoeveelheid, kan helpen uw LDL-cholesterol te verlagen en uw HDL-cholesterol te verhogen.
4. Stoppen met Roken en Beperken van Alcohol
Roken verlaagt het HDL-cholesterol en verhoogt het risico op hartziekten. Stoppen met roken kan uw HDL-cholesterol verbeteren. Overmatig alcoholgebruik kan ook leiden tot een verhoogd cholesterolgehalte; matiging is hier de sleutel.
5. Medicatie
In sommige gevallen kan dieet en levensstijlveranderingen alleen niet voldoende zijn om het cholesterolgehalte te verlagen. Medicijnen, zoals statines, kunnen door een arts worden voorgeschreven om het cholesterolgehalte te helpen beheersen.
